W programowej działalności Galerii "F-M-A", odbyło się siedem "Forum" (od 17 grudnia 1977 r. do 27 czerwca 1978 r.) z udziałem najwybitniejszych polskich twórców i teoretyków fotografii oraz niezliczona ilość spotkań grupy Seminarium (październik 1978 r. - I. Kulik, R. Tabaka, J. Olek; od lipca 1980 r. - również L. Szurkowski; A. Figura; do grudnia 1981 r. ). Niezależnie prowadzona była zwykła działalność galerii z codwutygodniowymi zmianami ekspozycji, spotkaniami autorskimi, aktywnością Wrocławskiej Wszechnicy Fotograficznej.
Cele i tematy "Forum" określane były w ich tytułach, każdorazowo zaś skupiały grupy referentów prowadzących wykłady i dyskusje dla przybyłych słuchaczy. W założeniach "Forum" Jerzy Olek odnosił się do słynnego już wówczas tekstu Kosutha "Art after philospohy", parafrazując słowa amerykańskiego konceptualisty konstatacją, że nadszedł "czas na filozofię po sztuce"[1]. Podkreślał jednocześnie, że rozważania miały charakter dociekań opartych na "dialektyce racjonalizmu"[2], dając tym do zrozumienia, że ulotna i niezbadana problematyka sztuki nie mogła opierać się myślowym rygorom. Dialektyczne podejście związane było z proponowaną naukową metodą dociekań oraz redukcjonizmem, sprowadzającym realizacje i myśl Olka do układów binarnych tj. biel i czerń, itp. "Pora wyjść poza dotychczasową formę mechanicznie uwierzytelnionego porozumienia - pisał artysta - i oczyścić pole sztuki z komunikacyjnych pośredników, by móc zająć się samą zawartością przekazu, jego sensem i powołującą go ideologią"[3].
Na pierwszym spotkaniu pt.: "Fotografia jako fotografia" ponawiano problemy nierozstrzygnięte w ramach katowickiej oraz wrocławskiej konferencji, mianowicie stosunku zdjęcia do rzeczywistości, jego zakorzenienia historycznego i ujmowania w kategoriach czysto fotograficznych. Problem rozwijany był podczas "II Forum" pt. "Fotografia jako relacja" i ujawniał społeczne tło zarysowanego przez Olka programu analizy mediów, odwrotu od zewnętrznej rzeczywistości. Krzysztof Kąkolewski pisał: "Nasze społeczeństwo trochę jest prowadzone na zasadzie społeczeństwa przedszkolnego. Po prostu: pewnych rzeczy nie mówi się dzieciom"[4]. Programowa działalność galerii nie pociągała za sobą opisów otaczającej rzeczywistości, ale raczej analizowała stan ówczesnej kultury i świadomości wizualnej. Wciąż odnosiła się do zaczerpniętej od McLuhana koncepcji autoanalizy świadomości człowieka-marynarza znajdującego się w wirze kultury masowej. Wypracowywana i propagowana przez Olka metoda "pozornej akceptacji" miała na celu wydobywanie na jaw i obnażanie mechanizmów tworzonych przez środki masowej komunikacji. Problemowe z perspektywy czasu mogło okazać się pytanie, czy dialektyczna (krytykowana przez McLuhana) i racjonalna metoda mogła sprostać złożonym mechanizmom rzeczywistości. Dociekania nad stanem wizualnym ówczesnej kultury ożywiane były nowoczesną problematyką, związaną z początkami eksploracji technologii wideo ("Forum 4"), awangardowymi rozwiązaniami w obszarze filmu - jednym z zaproszonych był Grzegorz Królikiewicz autor "Przestrzeni filmowej poza kadrem" - ("Forum 6"), ujmowaniem fotografii jako algorytmu, czyli realizacji komputerowej, istniejącej poza odniesieniami do rzeczywistości ("Forum 7").
Interesujące rozwiązania przyniosły dociekania nad kształtowaną przez media ideą. Grzegorz Sztabiński przyznając nowym technologiom doniosłą rolę wśród zastosowań praktycznych i estetycznych, zwracał uwagę na istotną i o wiele rzadziej penetrowaną problematykę ich związku ze sferą myśli. "Wpływają [media - przyp. M.J.] w sposób nieuświadamiany, na zmiany poglądów ontologicznych i epistemologicznych"[5]. Zbigniew Dłubak zaznaczał wcześniej: "Można by zaryzykować stwierdzenie, że ideologia artystyczna nie wpływa na wybór mediów, to raczej media warunkują ideologię. Tak się ma rzecz np. z fotografią. Sam jej proces zawiera w sobie problematykę filozoficzną"[6]. Działalność cyklu "Forum" ujawniła nierozstrzygalność definiowania i jednoznacznego określenia, czym jest fotografia (szczególnie jeśli wchodziła ona w relacje z innymi mediami jak komputer, wideo czy film). Jednocześnie zwracała uwagę na nią jako sposób kompleksowego komunikowania ponadobrazowego.
Michał Jakubowicz: Medium na białym tle, Wrocław, 2008 r.
[1] J. Olek, Manifest "Forum", "Dokumentacja" [katalog "F-M-A"], październik, 1978 [12.1977], s. 4.
[2] Ibid., s. 4.
[3] Ibid., s. 4.
[4] K. Kąkolewski, Fotografia i społeczeństwo, "Fotoforum. Medium for art 2" [katalog "F-M-A], styczeń, 1978, s. 4.
[5] G. Sztabiński, Fotografia jako problem w sferze myśli, "Fotoforum. Medium for art 3" [katalog "F-M-A"], luty, 1978, s.5.
[6] Z. Dłubak, Fotografia, "Fotoforum. Medium for art 2" [katalog "F-M-A], styczeń, 1978, s. 2.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz